TY - JOUR ID - 178163 TI - مبانی اخلاقی، حقوقی و فقهی شرط غیرمنصفانه JO - فصلنامه قضاوت JA - JUDG LA - fa SN - 1735-1227 AU - امانی, مسعود AU - حسنی, محمدمهدی AD - دکتری حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق(ع) AD - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 17 IS - 91 SP - 61 EP - 88 KW - شرط غیرمنصفانه KW - اصل حاکمیت اراده KW - آزادی قراردادی KW - انصاف KW - عدالت شکلی KW - عدالت ماهوی KW - فقه امامیه DO - N2 - «شرط غیرمنصفانه» شرطی است که یکی از طرفین معامله، با اتکاء بر برتری خود به طرف دیگر قرارداد تحمیل می‌کند و او ناچار به قبول آن می‌باشد. هرچند که طرفین قرارداد طبق اصل حاکمیت اراده اقدام به انعقاد قرارداد می‌نمایند اما پذیرش این اصل به‌طور مطلق با برخی واقعیت‌های جهان کنونی سازگار نیست. از این رو، نظام‌های تقنینی در راستای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه و جلوگیری از سوء استفاده قدرت‌های بزرگ اقتصادی و در نتیجه برقراری عدالت در جامعه، به مقابله با چنین شروطی می‌پردازند. علی‌رغم احساس ضرورت و اهمیّت، در حقوق ایران قوانین خاصّی برای مقابله با شروط غیرمنصفانه وضع نگردیده است ولی می‌توان مواجهه قانون‌گذار ایرانی با این شروط را در قوانین مختلف مورد بررسی قرار داد. در حقوق ایران و حتی «نظام حقوقی نوشته» می‌توان در مباحث راجع به شرط رفع و یا کاهش مسؤولیت و همچنین قواعد عمومی قراردادها در مباحثی همچون «رضا» و «جهت معامله»، به مبانی مقابله با شرط غیرمنصفانه دست یافت. همچنین، رویه قضایی نیز می‌تواند با الغاء خصوصیت از قوانین خاصی که به نحوی به شرط غیرمنصفانه اشاره نموده‌اند و تعمیم آن به سایر موضوعات مطروحه، بستر حمایت از طرف ضعیف قرارداد را فراهم نماید. علی‌رغم مستحدثه بودن این شرط می‌توان مبانی آن را در فقه نیز مورد کنکاش قرار داد و در خلال مباحث فقهی از جمله معامله در حالت اضطرار، حیل ربا، رضای معاملی، معاملات سفهی، مبانی عسر و حرج و همچنین آنچه برخی فقها تحت عنوان قسط معاملی از آن تعبیر نموده‌اند، مبانی فقهی شرط غیرمنصفانه را اصطیاد نمود. UR - https://www.ghazavat.org/article_178163.html L1 - https://www.ghazavat.org/article_178163_e30a454e5685c6b54fad033b5054b5df.pdf ER -