پاسخ به پرسشهای 457 و 458
سوال 457 – افزایش قیمت ملک مورد تصرف نهادهای حکومتی در راستای برنامههای عمرانی، نظامی از زمان تقویم قیمت کارشناسی تا زمان اجرا تحت چه عنوانی قابل مطالبه است؟
نظریه اکثریت بالاتفاق: به موجب ماده 1 لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی 58/11/17، هرگاه دستگاه اجرایی جهت اجرای برنامههای عمرانی و غیره به اراضی و ابنیه ... متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی نیاز داشته باشد، بر طبق مقررات مربوطه میتواند نسبت به خریداری و تملک آنها اقدام نماید که بر این اساس و وفق ماده 4 همین قانون جهت تعیین بهای عادله املاک مذکور در صورت عدم توافق مالک و دستگاه اجرایی، هیاتی مرکب از سه نفر کارشناس رسمی دادگستری تشکیل میگردد که در این خصوص اقدام مینماید و از آنجا که نظر هیات کارشناسی مذکور قطعی بوده و رای مقتضی نیز بر اساس آن صادر میشود، بنابراین تغییر آن امکانپذیر نمیباشد، از طرفی ممکن است از زمان قطعیت حکم تا اجرای آن توسط دستگاه اجرایی، زمان طولانی سپری شود که در این فاصله قیمت ملک افزایش یابد و موجبات تضرر مالک را فراهم نماید ولیکن بر اساس قاعده لاضرر و به لحاظ استقرار دین بر عهده نهادهای اجرایی، میتوان قائل به طرح دعوی جداگانه و مستقل دیگری تحت عنوان مطالبه خسارت تاخیر تادیه گردید.
مستند به تبصره ذیل ماده 19 قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری که اشعار میدارد در مواردی که انجام معاملات مستلزم تقویم قیمت عادله روز از طرف کارشناس رسمی است، نظریه مطروحه تا 6 ماه از تاریخ صدور معتبر است. چنانچه نهاد دولتی در مهلت قید شده نسبت به پرداخت وجه مالک اقدام ننماید؛ مجددا باید نظر کارشناس اخذ و بر اساس آن اقدام نمود.
سوال 458 – آیا دعاوی مدنی اتباع بیگانه، مقیم غیرمجاز در ایران قابل استماع است؟
نظریه اکثریت بالاتفاق: بر اساس اصل 34 قانون اساسی: دادخواهی حق مسلم هر فرد است و هرکس میتواند به منظور دادخواهی به دادگاههای صالح رجوع نماید... و هیچکس را نمیتوان از دادگاهی که به موجب قانون حق مراجعه به آن را دارد منع کرد و این اصل عام و اطلاق دارد و شامل تمام سکنه ایران میشود و خروج اتباع بیگانه مقیم غیرمجاز از اصل مذکور نیاز به نص دارد و صرف اقامت غیرمجاز، مانع دادخواهی بیگانه نمیباشد.