تحلیل فقهی حقوقی آثار «شرط عوض» در عقد هبه بر مبنای نظریه تقابل تعهدات

نوع مقاله : مقاله علمی - تخصصی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در بیشتر عقود غیر معوض طرفین می‌توانند شرط عوض را در قرارداد پیش­‌بینی نمایند. به اعتقاد اغلب حقوقدانان، درج چنین شرطی عقد غیر معوض را به یک عقد معوض تبدیل نمی‏‌نماید ولی مسلماً در ماهیت و آثار حاکم بر عقد غیر معوض بی­‌تأثیر نیز نمی‌­باشد. در این مقاله تلاش شده است تا تأثیر شرط عوض در عقد هبه به عنوان یکی از مهم­ترین مصادیق قراردادهای غیر معوض مورد بررسی قرار گیرد. از بررسی و مداقه در احکام ویژه هبه معوض می­‌توان دریافت که در کتب حقوقی و فقهی، مبنای مشخصی که بتواند این احکام را توجیه کند بیان نشده است. به اعتقاد ما، احکام شرط عوض و به‏‌ویژه مبنای لزوم هبه معوض را می‏‌توان بر اساس نظریه «تقابل تعهدات» تبیین و توجیه نمود. بر اساس این نظریه، درج شرط عوض در برخی قالب‌های آن سبب ایجاد «تقابل تعهدات» در عقد هبه شده و منجر به لزوم «عقد هبه معوض» می‌­گردد.

کلیدواژه‌ها