1
استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز
2
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
در بیشتر عقود غیر معوض طرفین میتوانند شرط عوض را در قرارداد پیشبینی نمایند. به اعتقاد اغلب حقوقدانان، درج چنین شرطی عقد غیر معوض را به یک عقد معوض تبدیل نمینماید ولی مسلماً در ماهیت و آثار حاکم بر عقد غیر معوض بیتأثیر نیز نمیباشد. در این مقاله تلاش شده است تا تأثیر شرط عوض در عقد هبه به عنوان یکی از مهمترین مصادیق قراردادهای غیر معوض مورد بررسی قرار گیرد. از بررسی و مداقه در احکام ویژه هبه معوض میتوان دریافت که در کتب حقوقی و فقهی، مبنای مشخصی که بتواند این احکام را توجیه کند بیان نشده است. به اعتقاد ما، احکام شرط عوض و بهویژه مبنای لزوم هبه معوض را میتوان بر اساس نظریه «تقابل تعهدات» تبیین و توجیه نمود. بر اساس این نظریه، درج شرط عوض در برخی قالبهای آن سبب ایجاد «تقابل تعهدات» در عقد هبه شده و منجر به لزوم «عقد هبه معوض» میگردد.